As imaxes da Virxe do Carmen de Celeiro

Sin afán de protagonismo e sí con motivo de aportar un grao de area a historia do noso pobo, e que moitos datos da mesma non caigan no esquencemento, ainda que son simplemente un aficionado, ocurriuseme esta idea alá polo ano 1998, cando caeron nas miñas mans uns artículos de prensa relativos a NOVA VIRXE. Pensei, ¿si veu no ano 1.952, pro ano 2002 fai 50 anos?..... Pero foi a partir das Festas patronais e do mar do pasado ano 2001 cando tan só tiña unha fotografía dunha embarcación portando a Virxe, o Hermanos Manzano, datada no ano 1961, cedida por Charo de Balbinito, cando empezei a pensar e fraguar o tema de facer a exposición. A idea era por dous motivos, primeiramente por coñercer o nome dos barcos que levaran a “santa” e despois para ver a evolución das embarcación en medio século no noso porto de Celeiro.
Primeiramente escomencei en solitario a ardua labor, si ben comenteino con algún membro da comisión de festas, que me deu para diante. Así mesmo comenteille-la idea a asocación de vecinos de Celeiro, e tamén lles parecue moi ben. A partires de ahí, a primeira lavor era coñecer os nomes de toda-las embarcacións e seguidamente buscalas fotografías das mesmas. Visitada a Confraría de Pescadores, levei a miña primeira gran sorpresa, que foi cando me encontrei de que non se atopaba ningún rexistro en donde estiveran anotadas as mesmas, si ben tiñan anotadas as dos últimos dez anos. A partir de este momento a dificultade de face-la exposición facíase mais imposible. Preguntando a uns e outros e fotos que foron aparecendo fomos conxuntando un xeroglifico que nun principio era casique inalcanzable pero que pouco a pouco e coa colaboración de todos, fomos conxuntando. Tivemos que chegar a Candás, Bermeo,Bayona, ou o Barqueiro, entre outros lugares, para ter fotos e datos de algunha embarcación.
A axuda incondicional dalgunhas persoas e estamentos foron definitivas para poder levar a cabo esta tarea, tales como A Capitanía Martima, Jose María Gomez Paleo, coñecido popularmente como “Che María da Sisa”, A Cofradía de Pescadores, armadores de varios barcos, así como tamén, a colaboración de meu pai “Xuxo da Casilla”, Heraldo de Vivero e Seminario de Estudos Terras de Viveiro.
Así pois, hoxe temos a ledicia de poder mostrar esta exposición, que patrocinan e colaboran, a asociación de venciños de Celeiro, a comisión de festas, a confraría de pescadores e asociciación cultural e deportiva Penalba.


A VIRXEN DO CARMEN, PATRONA DOS MARIÑEIROS


Imos lembar brevemente a historia da raigambre dos homes do mar a VIRXEN DO CARMEN e os datos dos que contamos das IMAXES da mesma no noso pobo de Celeiro.

A organización gremial do medievo alongouse na Edade Moderna, máis con forza organizativa e senso democrático onde destacaron as virtudes da solidariedade e do servicio.
Os gremios atoparon no Concello un recoñecemento e o seu representante o día de ano novo era investido solemnemente como procurador. Na parroquia os gremios formaban Cofradías (co-fraters = unión de irmáns) que organizaban os seus cultos e administrábanse por maiordomos. A Cofradía tiña un patrón a quen se lle tiña devoción e nas grandes festas e procesións cada Cofradía ocupaba o sitio de sempre, polo que en moitas ocasións sábese que houbo liortas. Estan cofradías naceron a mediados do seculo noveno, sendo a primeira a da localidade de Laredo (Cantabria)
O gremio de mareantes honrou sempre a todo-los apótolos, por aquello de que foran mariñeiros; pero o seu patrón era San Sebastián.
Co gallo do Concilio de Trento o culto a Virxen tuvo un gran pulo e cada Cofradía foi adoptando una advocación. Así aparece a Virxen do Carmen como patrona do gremio xa a primeiros do século XVII. Na diócese de Mondoñedo, tardáronse bastante tempo en escribir as Constitucións, que en Celeiro non chegaron ata o século XVIII. A Cofradía do Carmen recibía de cada cofrade un real ó ano que se pagaba polo mes de Otubro ó maiordomo, e facía a cada un dos cofrades defuntos as misas que leven ainda hoxe se seu nome.
A devoción dos mariñeiros a Virxen non foi imposta nin dirixida. Naceu no recuncho do corazón a carón do lume, nas noites de inverno, cando antes da cea rezábase o rosario con devoción e respeto en tódalas lareiras. De pais a fillos íase conservando. Nos momentos difíciles do traballo do mar, sempre foi bendita e chamada polos seus devotos.

AS NOSAS IMAXES

A primeira imaxen da Virxen do Carmen que houbo en Celeiro foi a que se garda na capela de Santa Ana. Para darlle culto á cofradía esmagouse unha imaxe da Inmaculada, tallada por Domingo Preto e estofada por Varela Ramil no ano 1623. Mais tarde a Cofradía encargou outra a un bon artista, un destacado discípulo de Gambino, e que se conserva no salón parroquial. Esta imaxe ocupou a vitrina central do altar que estaba ao lado da epístola na igrexa vella de Celeiro, e foi a que surcou en procesión pola ría por primeira vez no mes de Xuño de 1.950. Esta imaxe data do seculo XVIII, e esta primeira procesión foi por iniciativa do sacerdote, D. Joseito Paz Dopico e a embarcación elexida, a “Marina nº dos”, profusamente adornada con laureles e frores, que paseou a imaxen con sencillez e respeto por toda a ría. Neste ano tódo-los elementos estaban a xogo , a imaxen, as lanchas e asistencia gardaban a misma proporción, eran pequenas, sencillas e tan soio os vecinos de Celeiro acompañaban a Raiña do mar.
Pero axiña escomenzou a medrar a flota en número e tamaño, e o cariño co que se tomou a cerimonia foi en aumento e a xente da comarca acudía en masa. Todo se quedaba pequeño. Ao ano seguinte no 1.951 sendo cura da parroquia D. Constantino Montenegro, non houbo procesión marítima.





A NOVA IMAXE DA NOSA “SANTA”


A imaxen monumental da Virxen do Carmen que se venera hoxe mercouse, na primaveira do ano 1.952, a iniciativa de Dña. Antonia Sanjurjo Fernández, coñecida popularmente por “A Severina”. Esta muller encargoulle uns bocetos e presupostos ó parroco da vila, nese ano D. Jesús Castro Prieto. Este cura, propuxo a iniciativa no púlpito e foi moita xente a interesada neste proxecto, finalmente foi costeada por suscripción popular, ainda que esta muller aportou o precio da mesma, o redor de dezaseis mil pesetas (do ano 52). Esta aportación foi como agradecemento a “Virxen” dado que o seu fillo Manuel Villarmea salvouse do naufraxio da lancha “Santa Ana nº 2”, xa que estaba embarcado no “Virgen del Pilar” e que ía o seu caron, (coñecida popularmente polo Cillero), e que acontecía no lugar coñecido por “Sacentes”, perto da Coruña o día 19 de Decembro de 1.951, cun saldo de 10 falecidos.
O escultor imaxineiro santiagués D. Jose Rivas, foi o elexido para esculpir a talla. Este compostelano foi o creador dun tipo de Virxe mariñeira, sendo a primeira para a localidade de Cedeira. Este estaba moi vinculado a Viveiro por profesión e devoción, xa que o mesmo fixera moitas imaxes que desfilan na Semana Santa de Viveiro, o paso da Piedade, o Vico de Xudas ou prendemento, a borriquita, o cristo da agonía , o cristo da caña, e outras imaxes do paso do calvario. Se si fixan a cara da piedade e da nosa Virxe son moi parecidas.
A nova imaxe foi retocada e decorada polo escultor ornamentista tamén santiagués pero afincado en Viveiro D. José Otero Gorrita, no amplio salón da vella casa rectoral de Celeiro., xa que a talla era inerte e confusa, viña en branco.
Esta Virxen participou por primeira vez na procesión marítima e recibiu a brisa da ría no mes de Xuño do ano 1.952, na embarción “Milagrosa”, quen tuvo a honra de estrenala “Santa”, unha lancha ainda que despropocinada á talla , pero a xogo co cariño que se lle tiña en Celeiro.
A partires de este momento e de forma ininterrumpida celebrase en Celeiro a tradicional procesión marítima, con esta nova Señora do Mar. Esta procesión é un espectáculo grandioso , pola súa magnitude e por ser unha das procesións con máis tradición e raigambre de toda a cornisa cantábrica. A procesión marítima celebrábase o rematar a costeira do bocarte, a finais do mes de Maio ou principios de Xuño, antes de sair para o bonito, si ben alguin ano tamén se celebrou a mediados por mor de temporais que impedían os barcos vir ata Celeiro. Dende 1.984, ano que se unificaron as festas do mar e as patronais de Santiago e Santa Ana, faise a finais do mes de Xullo. Esta unificación foi por mor do cambio de modalidade e de pesquería da flota do porto, xa que co tema das licencias tíñanse que adaptar as datas que lles imponía a comunidade europea.
É esta unha ocasión donde as xentes do pobo e tamén foráneas aproveitan para estar todos unidos coa Virxen de Carmen e ser “mariñeiros por un día”, algo que se plama e fai patente o amor e a devoción que lle profesa a xente do mar a súa patrona.
Citar que en tódalas embarcacións hay un sitio privilexiado en donde se atopa unha urna coa imaxe da Virxen.
Nestes tempos que comenza unha costeira nova na vida do Porto de Celeiro, encomendemos de corazón a Virxen do Carmen o éxito do esforzo dos nosos mariñeiros. E cando vaia polas nosas rúas levémola con respeto e cariño como fillos que somos da Raiña dos Mares.

Outros datos de interese:

Citar que a Virxen foi resturada no ano 1986 nun taller de imaxinería relixiosa en Santiago de Compostela.
A anda de madeira de castaño, foi feita tamén por Jose Otero , xa que leva o seu inconfundible selo nas súas tallas.
Antiguamente levaba uns peixes (escachos) nas catro esquinas, desaparecidos fai moitos anos e un escudo “Mariano”.
O escudo recuperámolo no ano 1999 e este ano para a procesión especial dende Celeiro ao Asilo, fixéronse de novo os peixes, saidos das gubias do maestro-tallista viveirense D. Juan Fernández Rivera (Juan do Goyo). Así mesmo reparouse e barnizouse a anda, aumentándolle un novo varal, xa que só contaba con dous.


Nota: Varios datos foron recollidos de artigos de D. Carlos Adrán, O Serenín , La Voz de Galicia e tamen por “voz populix”.

Celeiro Xullo do 2.003
Suso Fernández

Parroquia de San Cibrao de Vieiro

Fundación da Parroquia

A parroquia de Vieiro foi creada no ano 1901, asi como tamén a construcción da Casa Rectoral, nesa mesma data trouxéronse as resliquias de San Cipriano, patrón da parroquia. Ata entonces Vieiro tiña a parroquia repartida, unha parte pertencía a San Francisco de Viveiro e outra a Santa María de Galdo. A Igrexa foi construida no ano 1902, no lugar denominado “O Santo”. Ten pranta de cruz latina, arco de medio punto e espadana. As obras foron costeadas por varias familias de Vieiro e Galdo así como polo obispado. Durante este século de existencias non tivo moitas remodelacións. A construcción do templo esta sobre unha capela na que se veneraba ao mártir, que databa do século XVI. Esta capela, que ainda existe hoxe está nun lateral da igrexa, chamada a capela do Rosario, e que acolle á Virxe da Esperanza.
No dintel de pedra da porta desta capela hay un grabado coa data da construcción da mesma e tamén co nome do párroco daquela época. Nesta capela venerábase a imaxe de San Cipriano, unha pequena talla antiga ,e que ainda se conserva, da metade do século XIX aproximadamente, de arte popular Galega. Entre os anos 1953 e 1955 foi adquiria unha nova talla do Santo, e que está ubicada no retablo do altar maior da igrexa, a esquerda da imaxen do cristo da agonía.
A dereita esta San Antón, co-patrono de Vieiro. A imaxen antiga do Santo atópabase tirada no faio da casa rectoral, e o actual párroco, mandouna restaurar.
Na actualidade está no retablo da capela da Virxen dos Dores. Os párrocos da parroquia ata os nosos días foron oito os que rexentaron a mesma neste século, así D. Melitón Novo Cortiñas, foi o primeiro, D. Leoncio López Casal, D. José Amido, D. Gumersindo Couto, Don Jaime González, D. Vicente Dorado, D. Jesús Torrado e o actual párroco D. Luis Piñeiro Hermida, foron os seguintes.

Situación Xeografica
Vieiro está situado ó Oeste do Concello de Viveiro, e limita polo Norte coa parroquia de San Xoan de Covas e coa capitalidade do Municipio, Viveiro. Polo Oeste tamén con Covas, e coa de San Paolo de Riobarba (O Vicedo); polo Sur coa parroquia de Santa María de Galdo e polo Leste limita co Rio Landro, que o separa da parroquia de Santa María de Magazos.
Conta Vieiro na actualidade cunha población orredor de oitocentos habitantes,espallados nos barrios de: Ameixoa, O Areal, A Boca da Fraga, Borralleiros, A Cabana, A Cabeceira, Cal do Sapo, Campo dos Bois, A Casanova, A Costa, A Cova, Estacada, Fontegrada, Freira, A Granxa, A Igrexa, A Lavandeira, Malagón, Montalbán, Pelourao, A Pena, O Pombal, O Portal, O Rio, O Souto da Feira, A Ximará e A Xota.

A vida do Santo
San Cipriano (Obispo e mártir), naceu en Cartago arredor do ano 210, fillo dunha familia nobre, polo tanto rico. Foi profesor, orador de gran fama, e home de importantes cargos, Deus elixiuno para dirixir a súa Igrexa en Africa. Repartiu as súas riquezas entre os pobres e converteuse o cristianismo. O Evanxeo foi para él unha revelación. Foi educado cristianamente por un anciano sacerdote, Cecilio. Recibeu o bautismo ós trinta e seis año, co nome de Cecilio Cipriano. No año 249 foi elexido obispo de Cartago e, ainda que nun principio rechazou o nomeamento, finalmente desempeñou o seu cargo, chegando a ser un gran evanxelizador da sua patria. Sufrió a persecución por parte do emperador Decio. Gobernou a súa diócese dende o seu escondite por medio de cartas pastorais.
Máis tarde, nunha nova persecución por parte de Valeriano, Cipriano rechazou a oportunidade que se lle presentou para fuxir. Entón foi acusado de «alta traición» e condeado a morte, por reafirmar a súa doctrina e por negarse a deixar de ser cristián. O ser axusticiado aceptou a sentencia con un «¡Grazas a Deus!». Morreu decapitado e fixo que ó verdugo lle pagaran veinticinco monedas d´ouro polo seu servizo. Logo, después de vendarse él mesmo os ojos, axionllouse para recibir orando a groria do martirio. Era o año 258. A súa festa celebráse coincidindo coa día do mesmo, o 16 de Setembro. Pola proximidade que ten a data coa vendima considérase a este Santo protector da mesma, por iso existía o costume, hai anos, de poñerlle nas máns e nos pés acios de uvas. Este feito pode ter o seu sentido pola colleita do viño que ata finais do seculo XIX tiña moita importancia na economía do Concello de Viveiro e da bisbarra. Tamén se lle ofrece unha rosca de dulce, pero o que non está moi craro e o seu porqué.
Dise que tamén as mozas se encomendan a él, para que lles busque un mozo. O que sí está comprado é que é o Santo da infancia e de tódolos nenos que teñen problemas de saude, tardan en falar ou camiñar ou teñen calquera tipo de medo, encoméndase a él e case sempre atopan solución. Din os máis vellos do lugar que tamén é o Santo meigo, e protexe a tódolos que se ofrecen a él de meiguerías e do mal de ollo.
A Romaría
A romaría do San Cipriano en Vieiro comenza coa Novena, nove días antes do 16 de Setembro. O dia do patrón, celébrase unha misa solemne e logo a procesión arredor da Igrexa. Na mesma saen as imáxes de San Antonio, (co-patrón), O Corazón de Xesús, a Virxen da Inmaculada, e o propio San Cipriano. Na actualidade sae a nova imaxen do Santo. Entónase o hinno a San Cipriano, escrito en 1.960 por D. Carlos Adrán Cambón, mestre e musico afincado durante moitos anos na veciña localidade de Celeiro.
Logo da procesión a xente volve a entrar na igrexa para recibi-la bendición do Santo, a tódalas persoas que o desexen. Imaxen de San Antonio
Para esta bendición, chamada tradicionalmente como “Poñe-lo Santo”, faise unha cruz cunhas pequenas imaxes de San Cipriano, e mentras se está poñendo pronunciase esta oración:

“San Cipriano Bendito
polo seu poder Celestial
te libre de todo o mal.
Amén”


A semana seguinte, o domingo, celebrase o que lle chaman o “San Cipriano pequeno”, e ten lugar unha procesión despois da misa coa imaxen antigua do Santo. Hai anos esta festa tiña moita sona entre as romarías de Galicia, e facíanse merendas no Souto da Feira, donde as familias despois de participar nos actos religiosos acudia a xantar.
Milagres atribuidos o Santo

A este Santo, considerado moi milagreiro, atribúenselle dous milagres importantes: un a Dña. Evangelina Iglesias Pardo, unha nena de sete anos, que non puido andar dende pequena. Era xemelga e naceu cunha deformación nas pernas, que non lle permitía andar, entón unha vella que traía un manto na mán chegou a casa da naia da Sra Evangelina pedindo esmola. Na casa deronlle a esmola e a vella mirou para a rapaza e preguntou que lle pasaba. Ó dicírenlle que non podía andar, a vella díxolles ós da casa que ofrecesen a nena a San Cipriano. Así o fixeron, e na procesión do Santo, levaron a nena dabaixo da anda cunha rosca derriba da cabeza. De alí a uns días pasou un home da aldea a cabalo -este home tiña fama de mal falado- por diante da nena e a nai, que estaban diante da casa, e díxolle a Evangelina:
“Evangelina, se me vés aquí douche esta rosca que levo”
E a nena levantouse e foi pola rosca de pan. O home, o ver aquilo, tirouse do cabalo, quitou o sombreiro e púxose a rezar. Dª Evangelina era coñecida en Vieiro por Evangelina da Castellana.
Outro milagro pasoulle a outra nena, Dña. Rita Rodríguez Pena, máis coñecida como A Barbana. Esta nena tiña tres anos de idade cando, polo mes de San Cipriano, unha vella veu pidindo posada. Ante a negativa que lle deran na casa, porque xa tiñan moito traballo coa pobre da nena, que non andaba, a vella respondeu que por favor a deixasen quedar aquela noite, e que ela lles daría solución ós problemas da pequena. Despois de cear, a vella chamou a nena, que arrastrándose se dirixiu cara a ela. A vella preguntoulle o seu nome e a nena respondeulle que se chamaba Rita. A vella intentou que a pequena andivera uns pasos, pero a nena non podía. Entón a vella colleu un crucifixo que levaba no peito, e rezando unhas oracións nas que mencionaba moito o nome do Santo, intentou que a nena andase algo. Así que rematou a ceremonia a nena comenzou a andar. Dende aquel día puido camiñar normalmente durante toda a súa vida. Os fillos da Barbana ainda viven.
Pero o máis numeroso das lendas que hai, é respecto á “Fonte do Santo”. Esta fonte atópase a uns setecentos metros da igrexa parroquial, e ten un sistema de abastecemento de augas moi pouco común. Abastécese de auga mediante unha cova na que cabe perfectamente de pé un home, esta cova ten máis de trinta e cinco metros de longo. A entrada á cova esta tapada. A fonte está en deshuso e abandonada.
Segundo dí a lenda, nesa fonte atopouse a imaxe antiga de San Cipriano, e por iso se día que San Cipriano naceu alí.
Outra lenda dí, que antes a imaxen pequena do San Cipriano era moi xoguetona, e como o cura non lle daba de beber, escapábase da Igrexa a beber e a lava-los pés a fonte. O Cura ó decatarse disto, encerraba o pobre Santo na Sacristía. Pero o Santo inxeniábaas para escapar e voltar as mesmas, e por iso o cursa tomou a drástica decisión de pechala imaxen na galería da casa rectoral.

HINNO A SAN CIPRIANO
¡ Oh glorioso Santo Bendito
que ofrendaste tu sangre al Señor
alcanzando la palma del martirio
en ardiente defensa de tu honor !
Ruega a Dios por nosostros
te suplicamos llenos de fé.
Ruega a Dios por nosotros
no abandones a tu grey.
San Cipriano faro y guía de las almas
que recoges amoroso hacía el redil
no te olvides de la oveja descarriada
y con suave llamada hazla venir, hazla venir.

Traxedias marítimas na historia de Viveiro

OS NAUFRAXIOS
Celeiro, Viveiro e a súa bisbarra sempre viviron a caron do mar, do cantanbrico, polo que a longo da súa história tiveron momentos tráxicos en canto a navegación se refire, OS NAUFRAXIOS, provocados por temporais que se denominan “Galernas”. ¿Qué é unha galerna?.... e un temporal súbito e violento con fortes ráfagas de vento do oeste que rola ao noroeste que suele azotar o Mar Cantábrico e as súas costas, polo xeral na primaveira ou no outono, ainda que tamén suceden no vrán. Aparecen en días calurosos e apacibles nos que a chegada dun fronte frío veñen acompañadas dun cambio brusco da dirección e intensidade do viento, que pode chegar a superar os 100 km/h, o ceo oscurécese e prodúcese un forte descenso da temperatura, de ata 10ºC, e un descenso rápido da presión atmosférica. En ocasións tamén ven acopañado de fortes choivas. O mar pode chegar a ser grosa ou montañosa.
As galernas sempre foron temidas polos homes do mar por ser un fenómeno meteorolóxico de extremada violencia. A más recordada no Cantábrico foi a galerna que se produxo o 20 de abril de 1878, nas costas cántabra e vasca, tristemente coñecida por A Galerna do Sábado de Gloria. Esa tarde toda a poboación pescadora agolpábase nos portos e na costa vendo como os seus familiares intentaban gañar a costa a bordo das lanchas e traiñas. Perderon a vida 322 pescadores afogados (132 cántabros e 190 vascos). A partir de este desastre introduciríanse melloras na navegación. Ainda así e todo nas sucesivas galernas seguironse producindo víctimas. Importantes foron tamén as dos anos 1912 e 1914 entre outras.
Duas das maís debastadoras nas nosas costas foron as ocurridas no ano 1810 e no 1961, ademáis da tempestade denominada “Carlos” en 1918. Estas castátofes sirven para decubrir o enigmático mundo dos naufraxios no litoral lucense, unha das franxas marítimas, que a pesar de non ser considerada excesivamente perigosa, sí alberga un gran número de mortos por afundimentos nas proximidades da costa.

Imos lembrar varios episodios, primeiramente a traxedia dos buques da Armada Española, fragata Sta Mª Magdalena, Bergantin Palomo.

FRAGATA MAGDALENA e BERGANTÍN PALOMO
A pesares de ter viveiro unha ria-refuxio, cando o mar se embrabece, tamén poden ocurrir desgracias, coma a que aconteceu nos albores do século XIX.
O Dr. D. Fernando Güemes no seu libro de investigación “Memorial de un Naufragio”, publicado no ano 1990, sinala: “el naufragio de la Fragata Magdalena y del Bergantin Palomo, representan unha de las mayores pérdidas de vidas humanas que haya tenido lugar por acción de los elementos y su furia desatada. Las circunstancias del desastre recuerdan, a otra escala, las que concurriron a la destrucción de la mal llamada “armada invencible”.
“¡qué días de juicio antes de ayer, ayer y hoy se han representado en este pueblo! ¡no se oye por las calles y casas más que lamentos, lloros y sollozos de la multitud de familias que han quedado huérfanas y desconsoladas!”.
Así describiu o comandante xeneral do apostadoiro do Ferrol, o Sr. De Texada, a traxedia histórica acontecida na ría de Viveiro cando un desatado temporal afundiu á fragata “Santa Mª Magdalena”, e o Bergantín “Palomo”. Asi mesmo queda unha pregunta no aire , ¿ademáis dos citados navíos, tamén afundiron a Goleta española “Insurgente Roncalesa” e o bergantín ingles “Puerto de Mahón, e un número nunca fixado de transportes?... Era a noite do 2 de Novembro, aciágo día de defuntos de 1810.
Pra situarnos históricamente no momento no que se produce o naufraxio, recordaremos que a «Expedición Cántabra» era una operación naval realizada conxuntamente polas armadas Española e Británica en plena Guerra da Independencia, contra os franceses. Proba da situación política da época e dos seus constantes vaivenes, da idea que os ingleses foran agora os nosos aliados, cando moi poucos anos antes foran os nosos inimigos nas batallas de Trafalgar e Cabo San Vicente. Duas batallas navais que eliminaran boa parte do antiguo poderío marítimo español, e que agora víase complementado pola axuda Inglesa ante Francia. No mar Cantábrico, contra os franceses, os intereses españois e ingleses eran idénticos, de modo que navíos e fragatas inglesas defendían as bases españolas. Non era extraño, pois, que algúns xefes e oficiais españois e ingleses que ahora operaban xuntos nesta expedición, foran contrarios anos antes. Pero os pactos, alianzas e tratados das súas respectivas coroas levaronnos a actuar unidos nesta nova misión. Entre estes antigos inimigos descataba Sir Home Popham, do almirantazgo británico.
Formaban parte da “Expedición Cántabra”, convinada hispano-británica, a desventurada escuadrilla de 22 efectivos españois, a Fragata «Santa María Magdalena» O Bergantín «Palomo», a Goleta «Insurgente Roncalesa» os cañoneiros «Corzo», «Gorrión», «Sorpresa» , que afundiron en Santoña polas inclemencias metereolóxicas, e «Estrago». 15 buques de transporte e 1.200 homes de forza de desembarco, que zarparan da Coruña o día 14 de Outubro de 1810 coa misión de apoderarse de Santoña e Guetaria. O almirantazgo británico, puxo a disposición da Expedición catro Fragatas e un batallón de marines que contabilizaba 800 homes o mando do Comodoro Robert Mends.
O Mariscal de Campo D. Mariano Renovales foi o encargado da misión, que confiou ao Capítán de Navío D. Joaquín Zaráuz, a cuias ordes estaba o citado Robert Mends, xefe das forzas inglesas;
Pola sua banda, os efectivos británicos eran os seguintes:
A Fragata «Arethusa», o mando do Comodoro Mends, que comandaba toda a forza inglesa, as Fragatas «Amazone», «Medusa», «Narcisus» e o Bergantín «Puerto Mahón». En total, 5 buques e 800 hombres como forza operativa de desembarco o mando do Capitán Walker.
Sumadas ambas forzas, española e inglesa, resulta que a totalidade da escuadrilla comprometida na «Expedición Cántabra» era un total de 27 buques (5 Fragatas, 2 Bergantins, 1 Goleta, 4 Cañoneiros e 15 buques de transporte e apoyo) e 2.000 homes de forza de desembarco (soldados de artillería, infantería e infantería de marina), ós que habería que sumar ás dotacións dos buques. A Expedición completouse o pasar por Ribadeo, no traxecto da Coruña a Santoña, donde se sumou á forza a Goleta de guerra Española Chamada «Liniers».
De santoña tiveron que sair polo temporal que azoutaba a zona na data do 23 de outubro. Ámbolos dous buques a raiz deste temporal perderon dúas das suas ancoras maiores.
En plena guerra da independencia contra as forzas invasoras francesas de Napoleón, unha galerna no cantábrico rematou coa malograda “expedición cántabra”, afundindo á Fragata “Magdalena” e ao Bergantín “Palomo” contra os castelos de covas e a praia de sacido: 820 dos seus homes pereceron naquel naufraxio, ademáis de incontables feridos. Esta traxedia convulsionou Viveiro e sumiu de consternación a toda España.

A musa popular como describe o que fora cronista oficial de Viveiro, D. Juan Donapetry perpetuou o recordo desta desgracia no seguinte romance:

Dime, bergantín “ palomo”,
¿dónde fue tu perdición?
en la ría de vivero,
al toque de la oración.

Dí, fragata “Magdalena”,
¿qué mal viento te dio el mar?
todos los vientos son buenos
si Dios no dá tempestad.

A fragata Santa Maria Magdalena estaba ao mando do capitan de navio D. Blas de Salcedo Salcedo, que exercera como comandante militar de mariña en Viveiro ata 1808. Niste ano obten o mando da fragata Magdalena. Con ela e coa “Venganza” defende Santander do ataque francés.
Formando parte da expedición cántabra, na escadra conbinada hispano-británica como citamos, en 1810, naufraga na ria de Viveiro, aparecendo o seu corpo na praía, abrazado o do seu fillo Blas de Salcedo y Reguera, garda mariña na Fragata Magdalena. A raiz deste feito prohibiuse por orde que non pudiesen navegar nun mesmo buque da armada os padres cos seus fillos nin os irmáns uns con outros.
Da Magdalena soamente houbo 8 superviventes, pero 5 deles faleceron ao chegar a terra a consecuencia das feridas. Perderon a vida 480 homes entre a xente da dotación e as tropas de transporte. Salváronse da catástrofe 21 homes, por estar en terra.

Reseña da fragata ferrolana “ Santa Maria Magdalena”
Fragata de 3 paos, trinquete, maior e mesana, construida nas gradas do asteleiro de Esteiro, foi botada ás aguas da ría de Ferrol en 1773.
A “Magdalena” tivo unha moi activa vida operativa. Estivo no pacífico, o 15 de agosto de 1779 batiuse sobre as “Terceras” coas forzas inglesas e o 20 de xaneiro do ano seguinte sobre cabo San Vicente bateu e apresou un lodro inglés.
Tomou parte na campaña hidrográfica en 1783 baixo o mando de tofiño. En 1793 foi destinada a américa septemtrional e o río da prata. Tomou parte no ano 1805 ás ordes de Gravina na campaña da Martinica e actúou como buque hospital, trasladando a España un considerable número de enfermos.
Participou noutras moitas campañas, actuando incluso de corsario.
En 1810, despois dunha larga e eficaz comisión dende Ferrol a Cadiz e Xixón transportando forzas para a loita contra os franceses, afundiuse na ria de viveiro como xa citamos.
Caracteriticas da “Magdalena”
Eslora.................... 41,70 metros.................... 150 pés
Maga..................... 10,25 metros.................... 36 pés e 18 pulg.
Calado................... 5 metros.................... 18 pés
Desprazamento.... 500 toneladas

Si ben das gradas do asteleiro saiu con 34 canons, en 1798 modificouse o regulamento e pasou a ter 40.

batería............................. 18 cañones de a 18 libras
8 obuses de a 36 libras
castelo e alcazar............ 2 cañones de a 6 libras
12 obuses de a 24 libras
Un considerable número de obxetos e partes do casco pertenecentes á fragata Magdalena e recuperadas do pecio, conservanse e expoñense no museo naval da Armada de Ferrol, tales como:
-cañons, roda e tajamar. -codaste e forro. -artillería de ferro e bronce. -cabullería e motonería. -enseres. -instrumentos náuticos, octante. -armas portátiles, etc….

Bergantín Palomo
Bergantín de dos paos, trinquete e maior, construido tamén nos asteleiros de Esteiro no Ferrol en 1795, armado con 22 canons. Estaba o seu mando o tenente de fragata D. Diego de Quevedo. Deste buque sabese moi pouco, na castastrofe morerron un total de 50 homes, 44 mariñeiros da dotacion e 6 oficiais, dun total de 81 tripulantes. Nesta ocasión e mais adiante no naufraxio do buque “Tigre”, o seu Comandante logrou salvar a sua vida. Do pecio prácticamente non apereceu caseque ningun vextixio, si ben díse que o mascaron de proa atópase nunha vivenda residencial en Asturias.
-----------------
A la luz del tenebroso día 3, continua escribindo o Dr. D. Fernando Güemes, y todavia bajo los efectos de un tiempo aborrascado, pudieron ver los habitantes de Viveiro lo que uno de sus cronistas del siglo XX llama “cuadro de desolacion y muerte”. Flotaban maderos sobre las aguas y las grandes olas traían a la playa muertos y heridos a los integrantes del comando naval. En dias sucesivos la lista de los muertos pareció inacabable, y a las playas de la ria, Faro, Area, Lavandeiras, Sacido… fueron arrojados cadaveres destrozados por el mar.
Un recuento exacto fue, y sigue siendo imposible.
La relacion de victimas del naufragio, la oficial, se ciñe sólo a las dotaciones y oficialidad de la Fragata Magdalena y del Bergantin Palomo. Se incluyen alguno de los oficiales de los cañoneros cuya dotacion fué acogida a bordo en Santoña, pero no se incluyen en modo alguno la lista de marineros de dichos buques. La lista por tanto es incompleta.
E na memoria dun pobo ó tráxico recordo, a escasos metros do embarrancamento, reza unha praca de mármol branco no monumento conmemorativo que se erixiu en 1934, no primer «Castelo» da parte occidental da Praia de Covas, no que se conserva un dos canóns e un ancora da escadra, «A los 550 náufragos del Bergantín Palomo y de la Fragata Magdalena, sucumbidos en esta playa el 2 de Noviembre de 1810»
O que os libros de historia non contaron na sua verdadeira magnitude, quedou grabado na memoria dos que vivieron tan de cerca a catástrofe e nos seus descendientes.

TEMPESTADE DE CARLOS
Era finais do ano 1917 cando de novo na nosa ría desencadeouse unha galerna, causando un sinnumero de accidentes marítimos, si ben non houbo perdas humanas. Decía un corresponsal da época do Progreso de Lugo, que nin o máis vello do lugar recordaba unha oleaxe tan grande como o que se vira aquel día. Ainda que non houbo baixas en canto as embarcaciones maiores si as houbo de embarcacions auxiliares. A barca “Carlos” de Ribadeo estrellouse contra os castelos, cando estaba reparando unha averia e atopábase cargada con 600 tonelas de carbón con destino a Cadiz. Outro caso curioso foi na entrada do rio Lodeiro, donde anos antes fórase a pique o “Santiago”, un barco de vela cargado de cal, e sendo imposible polos homes de sacalo daquela entrada, a pesares de intentalo ata con dinamita, foi a resaca das ondas a que o levou ata a praia de Celeiro. O buque noruego “Thilsa” embarrancou na praia de Area Longa, o vapor “Villano” que salvara a tripulación do velero “Virgen del Carmen”, foi preciso varalo pois tiña a quilla e o cadaste desfeitos. O vapor “Principe de Asturias”, que perdera dúas ancoras e o timón, foi sacado da praia e quedou a frote. A raiz deste temporal, foi noticia os primeiros achádegos dos vestixios da Fragata “Magdalena”. Uns meses despois, e fronte a Sacido recuperábase un canón de ferro do Bergantín Palomo.

Despois deste apartado, referímonos a continuación os naufráxios de barcos de pesca do porto de Celeiro.

NAUFRAXIO DO SANTA ANA Nº2
Son os naufráxios e os náufragos un dos recordos negros do pasado século para a vila mariñeira de Celeiro. Unha das primerias degracias desta índole foi o afudimento da embarcación “Santa Ana nº 2”, acaecido o día 19 de Decembro de 1951, cun balance de dez victimas mortais, o total da súa tripulación. Dez mariñeiros deste porto que aquel día fixeron a súa última singladura surcando os mares das nosas costas, deixando en terra un total de oito viuvas e vinte orfos, a mayoría de curta idade, ademáis de pais, irmáns, familiares e amigos, os cales viviron horas de inquietude e incertidumbre ata que se confirmou o fatal desenlace. O naufráxio ocurría nas proximidades da entrada ao porto da Coruña, na madrugada do 18 ó 19 de Decembro, no lugar denominado “Banco Yacentes ou Basuril”, en donde se encontran os baixos coñecidos polos mariñeiros como “Sacentes”, cando un temporal con grandes golpes de mar e vento que azoutaba a zona, afundiu para sempre a “Santa Ana nº 2”, salvándose as outras dúas lanchas que ían coa citada para a venta á Coruña, a Estaca de Bares e o Virgen del Pilar “O Cillero”, todas elas cargadas de “Chicharrón”. Sairan a primeria hora da noite dende a Coelleira coa intención de chegar a alba a dito porto. Nada se volveu a saber da Santa Ana, e a estela que trazou nas augas a súa quilla, extinguiese pra sempre. Naqueles tempos non había equipos de salvamento, nin tan siquera aparatos de telefonía para a comunicación, polo que a súa salvación foi imposible. As características desta embarcación eran as seguintes: Eslora, 13,50 m, manga, 3,15 m. puntal, 1,50 m. con un tonelaxe de 15,28 TRB, tiña un motor diesel de aceite pesado, de catro cilindros, marca Yereje Hnos, de 40 cabalos. Fora construida nos asteleiros do puntal en Celeiro.

A GALERNA DE 1961
NAUFRÁXIO DO, BADIOLA, TODOS LOS SANTOS, MARI LOLY GRELA E SANTA LUCIA.
A galerna do mes de Xullo de 1961 deixou una lista de 83 victimas mortais cun total de 20 barcos afundidos en tódala cornisa cantábrica, sendo o porto maís castigado Celeiro.
Campaña do bonito. Aquel mércores 14 de Xuño de 1961, algúns barcos desmarraron para sempre. Íanse facer o mar o día 13, pero ademáis de 13, era Martes, (día supersticioso para os homes do mar), polo que agardaron en terra un día máis, o derradeiro para moitos. Xa no mes de Xullo, a data recorda a mayor traxedia de Celeiro, cando un desatado temporal asolegou de zozobra o porto, afundindo tres dos seus barcos, Badíola e Todos los Santos, con base en Celeiro, e o Mari Loly Grela, con base en Viveiro. Tamén o San Lucía con base en Santander pero que armaba para a costeira en Espasante.
Do Badiola houbo 10 desaparecidos e tres superviventes, do Todos los Santos 4 desaparecidos, un corpo recuperado, o pai de D. Laureano e D. Vicente Miguez, e 9 supervivintes, do Mari Loly Grela, despareceu tódala tripulación, 13 mariñeiros, e do Santa Lucía, 5 desaparecidos, entre os cales estaban dous veciños da comarca, un de Faro e outro de Xuances. Un total de trinta mortos.
O temporal sacudiu o litoral cantábrico e anagou a costa galega nos angustiosos días do 11 e 12 de Xullo, as máis fatídicas datas de acaecementos tráxicos para celeiro, perdéndose pra sempre vintenove homes que quedaron enterrados no mar. A estes mariñeiros o Cantábrico botoulles á súa estatura de homes carena transparente hay agora 46 anos.
A galerna convulsionou o porto que quedou sumido na consternación pola desgracia. Á volta dos primeiros barcos a xente saía a rúa, a praía, o puntal de Celeiro, para saber, abrazar ou chorar. Que algúns non remataban de vir, ou desapareceran, ou o barco foi o fondo cos 13 …. Por todo Celeiro dábanse berros de traxedia. En calquera lugar vencía a desesperación, a impotencia, e o desmayo convencia a xente da castátrofe de todo o pobo.
Badiola, Todos los Santos, e Mari Loly tres nomes que poderían figurar nas tres carabelas do Gran Almirante “Colón”, e que ficaron en cada leito, a Xullo do 1961. Do naufragio do temporal, do temporal que caía, deixa nas memorias e no pelexo dos superviventes un zarpazo calado.
O día 18 de Xullo, celebráronse na Igrexa Parroquial de Celeiro os solemnes funerais polas victimas, coa presencia das autoridades, así como dunha inmensa cantidade de veciños e veciñas de toda a bisbarra.
Despois dos funerais, os sobrevivintes escomenzaron a reparar as embarcacións para continua-la costeira do bonito, e ise ano non se celebrarón as festas do patrón, Santiago Apostol, nin as do Carmen da Pescadería en Viveiro. Moitos boniteros sairon o mar o día 25, e non aferraron nin un peixe para comer.
A vinte pesetas das de entonces se pagaba o kilo de bonito no ano 1961, pero moitas persoas pagarón un prezo moito más alto…. Algúns trataron de olvidar o suceso para poder volver a embarcarse e loitar novamente pola vida. Outros non foron capaces e tiveron que abandoar o mar pra sempre.
¿Qué máis deixouo a galerna?... 22 Viuvas, 43 orfos, (os fillos dalgúns do mariñeiros desaparecidos, debido a sua curta idade apenas podran recordalos, e algún naceu meses máis tarde da traxedia). Tamén deixou emigrantes… (moitos dos supervivintes embarcáronse nesa aventura de cruzar fronteiras, pisar consulados, oir idiomas alleos, outros traballos,… outras vidas. Renaceron daquela nos anos 62,63,64… en Francia, Suiza, Paises Baixos, América, ou na mercante).
A náusea daqueles días volta con calquera tarde de vento tolo, suroeste, quente, inquedante, que amence no mar como brisa zorra, que vai a máis, que fai papel as quillas pra tanto océano polo aires.
Esta crónica de desastre ou bagua, tratábase dun recordo. De rancho pechado, de gas-oil, salitre, peixe, roupa daugas…
A data do 12 de Xullo de 1961 quedou na historía de Celeiro con Letras Maisculas.

FOTOGRAFIAS E CARACTERÍSTICAS DOS PESQUEIROS AFUNDIDOS NA GALERNA:
Despois de moitos anos e moito rebuscar logramos xuntar as fotografías do “Badiola”, “Todos los Santos” e “Mari Loly Grela”.

Badiola

Fº: SS-3-720

Eslora : 16 m.
Manga: 4,20 m.
Puntal : 2,25 m.
Ano construcción : 1936
Localidade de construcción : Zumaia Motor : Yereje Hnos 60 CV
TRB : 34,95
Relación de náufragos desaparecidos: Luis Riveira Chao, José Riveira Chao, Antonio Tarrio Lago, Ramón Riveira Trasancos, Manuel Abad García, Luciano Abad Cordido, Juan Mª Manso Gomez, Pedro Pérez González, Daniel Parapar Paleo, Herminio Piñón Rodríguez.

Todos los Santos (ex-Nuevo Torrontero)

Fº: BI-2-1969
Eslora :18,30 m
Manga : 4,60 m.
Puntal: 2,29 m.
Ano construcción: 1949-50
Localidade de construcción:Zumaia
Asteleiro :Arrizabálaga y Olasagasti
Motor : Carmelo Unánue 125 CV TRB :43,92
Relación de náufragos desaparecidos: José Posada Sánchez, José Abad Martinez, Eladio Trasancos Pernas, Saturnino Fernández Bellas.
Unico corpo recuperado: José Miguez Miguez.

Mari Loly Grela

Fº FE-2-2258 Eslora: 15,80 m.Manga : 4,20 m.
Puntal : 2.10 m.
Ano construcción : 1948-49
Localidade de construcción :Covas- Viveiro
Motor : Carmelo Unánue 125 CV
TRB : 26,95
Relación de náufragos desaparecidos: Pablo Manuel Alonso Prieto, Jose López Sánchez, Manuel Rey Trobo, José Mª Rey Lopez, Carlos Almeida Villarquide, Jesús Fernández Muñiz, Domingo García Soto, Ramón Mariño Casal, José Seijas Rodríguez, Rafael Pelaez Sampedro, Eugenio Fernández Rivas, Emilio Parapar Parapar y Antonio Rodríguez Rebolo.

Santa Lucía ST-4-2025
Eslora : 17,77 m.
Ano construcción: 1951
Localidade de construcción: Figueras(Asturias)
Motor : Carmelo Unánue 125 CV
Relación de náufragos desaparecidos da zona: Octavio Aldo Cociña Riveira y Antonio Rodríguez Lage.

PESQUEIROS NO PEIRAO DE VIVEIRO

En primeiro plano de esquerda a dereita: Solabarrieta, Arco Iris e Mari Loly Grela.
No fondo o segundo comenzado pola dereita (o pesquero oscuro) o Todos Los Santos.

Dende estas liñas, un recordo para todos os mariñeiros e sobor de todo para os desaparecidos que deixaron a súa vida no mar. Lembrámonos tamén de moitos mariñeiros falecidos en accidente ou de súpeto a bordo dos barcos.

Fontes: Datos recollidos do libro de D. Fernándo Güemes, "Memorial de un naufragio", de artigos do Celeirense D. Vicente Miguez Salgueiro e do profesor e escritor da veciña vila do Barqueiro, D. Hixino Puentes, que completando as súas investigacións acerca da historia do noso litoral, escribiu “La galerna de 1961” , nun exhaustivo recorrido polos portos afectados, dende o Morrazo ata Hondarribia (Fuenterrabía), e do Heraldo de Viveiro.

OUTROS NAUFRAXIOS
Entre outros ao longo dos últimos 60 anos houbo outros naufraxios de embarcacións do porto de Celeiro, ou que perteneceran anteriormente o mesmo. Cronoloxicamente, O redor do ano 1948, a lancha do remolque do “Ramon Dolores”, chamada “Antonia”, cun golpe de mar ía a pique no puntal, cun saldo de dous falecidos; a “Estrellita Marinera”, afundiuse ó día 7 de Agosto de 1968; o “Marzo”, o día 24 de Setembro de 1969, cun falecido; o “Madre Andrea”, o día 8 de Outubro de 1971; o Nvo Vicente María, o día 21 de Maio de 1972; O “Vicedo”, o día 25 de Xaneiro de 1973, cun balance de 11 mortos e dos supervivintes; o “Catalina” o día 12 de Xuño de 1975; o María de La Vega no 1976; o Playa de Itzunza; a embarcación “Anusca” o 20 de Decembro de 1977, morrendo afogados os seus tres tripulantes, tan so recuperados dos corpos. O Gran Cruz de Maio; o Acacio Vale; o Playa de Arichachu; o “Jesús Foral”, o día 17 de Outubro de 1989, e o Mariscador o día 14 de Decembro de 1989.

Ao longo de todo este tempo dende o afundimento do Santa Ana nº 2, ata a galerna de 1961, e dende entonces ata os nosos días, o mar foi roubando vidas de entre os que nel se gañan o pan. Así mesmo tamén lembrámonos de moitos mariñeiros mortos a bordo dos barcos de pesca.

O profesor e escritor da veciña vila do Barqueiro,D. Hixino Puentes, fixo un amplo estudo sobor dos naufraxios, no seu libro “Os náufraxios da Galicia Norte – Provincia Marítima de Ferrol”, publicado no ano 2003, e que conta con dous volumens.
En Celeiro no ano 1995, inagurábase a praza do Naúfrago, cun monumento ós falecidos e desaparecidos en accidente de mar ao longo de toda a historia. Na praca, o pe da escultura de bronce que representa a un mariñeiro vindo do mar cun compañeiro morto sobor dos seus brazos, reza:

EN MEMORIA DA XENTE DO MAR , CELEIRO XULLO DE 1995

Canción del marinero
Aquí vengo a empezar mi cantar,
lejos de casa, en altamar.
Sobre cuatro tablas de madera
pasamos la vida biológica entera,
con el mar mojándonos de agua
hasta las mismísimas seseras.
Señores, la olas pasan por riba de los palos
salpicando a buenos y malos.
De los temporales, ni le hablo
ni de cuanto estoy amargado.
Esta vida es la de un esclavo:
nos ereguemos cedo, ainda sin sol,
la faena de pesca es un calvario
y nos deitamos con noitiña, sin más fol,
de cubierta, al catre, todos derreados.
Nuestras vidas van a dar al mar,
vía de agua que es nuestro existir
y es que no hay peor mal
que el de no poder elegir:
O destino de Celeiro
foiche sempre mariñeiro.

Canción recollida do libro “De azul olvido”, de D. Vicente Miguez Salgueiro, publicado no ano 1998.

Un recordo para todos os mariñeiros e sobor de todo para os que deixaron a súa vida no mar.

Primeira procesión marítima en Celeiro

Cuando se cumplia el ecuador del pasado siglo, en el mes de junio de 1950, se celebraba por primera vez la procesión marítima de Celeiro. La imagen de la Virgen del Carmen que aparece en la fotografía fue la primera vez que surcó las aguas de la Ría, hasta que en el año 2002 volvió a hacerlo para conmemorar el 50 aniversario de la nueva imagen de la Virgen.
Actualmente la vieja talla de la Virgen del Carmen, el siglo XVIII, y que se le atribuye a un discípulo de Gambino, se encuentra en el salón parroquial de la casa rectoral de Celeiro y fue encargada por la Cofradía del Carmen de entonces. Durante muchos años fue venerada en la desaparecida iglesia de Celeiro, ocupando la vitrina central del altar que estaba al lado de la epístola.
La embarcación que hace más de medio siglo tuvo el honor de abrir las procesiones marítima del Carmen fue la "Marina nº 2", una trainera a motor construida además en Celeiro en 1940, de la que era armador Benigno Pino Gómez. Tenía una eslora de 12,70 metros y el motor diesel de 30 caballos de potencia le hacía desarrolar una velocidad máxima de siete millas.
Aquella primera procesión se realizó por la iniciativa del sacerdote, José Paz Dopico, popularmente conocido como Don Joseito, que estuvo como párroco de Celeiro poco más de un año. Paz Dopico era natural de Santa María de Neda, detacó por su amor a los pobres y como último cargo fue capellan del Sanatorio Antituberculoso de Ferrol.
En la fotografía también aparece Carlos Adrán Cambón, que había llegado a Celeiro en el año 1941, para hacerse cargo de la Escuela de Orientación Marítima y que fue maestro en el colegió de Celeiro durante muchas décadas. Carlos Adrán, además de su magisterio recordado por muchas generaciones, compuso importantes piezas músicales, muchas de carácter religioso, y recogió infinidad de cantigas populares. Había nacido en Compostela en 1911 y está enterrado en el cementerio de Celeiro, donde falleció en 1982. Durante veinte años fue alcalde pedáneo de esta parroquia.